Schematherapie

Wat is een schema?

Schematherapie is gericht op het leren herkennen en veranderen van lang bestaande gedragspatronen waar je last van hebt of waar je door vastloopt in je leven. De oorsprong van deze patronen is vaak te vinden in het verleden. Negatieve ervaringen in het verleden zoals: verlaten, bekritiseerd, overbeschermd, misbruikt, mishandeld, buitensloten of tekort gedaan worden, leiden soms tot negatieve overtuigingen over jezelf en je omgeving. Deze negatieve overtuigingen worden schema's genoemd. Uiteindelijk wordt het schema deel van je persoonlijkheid.
Lang nadat we uit de situatie gaan waarin de schema's zijn ontstaan, blijven we situaties creëren of opzoeken waarin diezelfde negatieve ervaringen ontstaan. De schema's bepalen de manier waarop we denken, voelen, handelen en omgaan met anderen. Ze lokken heftige gevoelens uit van woede, verdriet en angst, zowel bij onszelf als bij anderen. Zelfs als we dingen bereikt hebben kunnen we daar niet van genieten.

Een schema is niet gemakkelijk zo even onder woorden te brengen. Een schema voelt namelijk zo waar en vanzelfsprekend dat het vaak niet in je opkomt dat de gedachten en gevoelens die erbij horen misschien niet kloppen.

Er zijn verschillende soorten schema's:
1. Verlating/instabiliteit
2. Wantrouwen/misbruik
3. Emotionele verwaarlozing
4. Afhankelijkheid
5. Kwetsbaarheid
6. Verstrengeling
7. Minderwaardigheid/schaamte
8. Sociaal isolement
9. Mislukking
10. Onderwerping
11. Zelfopoffering
12. Extreem hoge eisen
13. Onvoldoende zelfcontrole

Schema-modi

Wanneer er een gevoelige snaar geraakt wordt waardoor er in het verleden een schema is ontstaan, dan is het mogelijk dat je hierdoor in een modus schiet die bij een bepaald schema past. Een modus is een uitingsvorm van een schema. Het laat zien hoe je in het contact bent met de ander op het moment dat je in een schema zit. Een modus is een samenhangend geheel van denken voelen en gedrag.
Ieder mens heeft verschillende modi, maar mensen die verstrikt zitten in schema's, kunnen veelal wat extreem (en verkeerd) reageren en moeite hebben om zelf weer uit een bepaalde modus te komen.
Voorbeelden van modi zijn:
1. Het verlaten kind
2. Het woedende kind
3. De bestraffende ouder
4. De onthechte beschermer
5. De gezonde volwassene

Het doel van schematherapie is het vergroten van de gezonde volwassene en de andere modi verkleinen dan wel leren om te gaan met heftige emoties. Op die manier worden de modi waarmee je jezelf altijd beschermd hebt tegen negatieve ervaringen minder en ga je zien dat je deze ook niet meer zo nodig hebt.

Voorbeeld van een schema
Om een beter beeld te krijgen van wat een schema nu precies is en hoe zich dit in de praktijk uit, zal ik één schema verder uitwerken, namelijk het schema minderwaardigheid/schaamte. De oorzaak van dit schema ligt zoals eigenlijk alle schema's veelal in de jeugd. Als je last hebt van dit schema dan kan het zijn dat iemand in je familie erg kritisch was tegen jou. Je ouders lieten je misschien voelen dat je een teleurstelling was, of je werd regelmatig afgewezen. Ook kan het zijn dat jij de schuld kreeg van de problemen die zich in huis afspeelden of dat je jezelf daarvan de schuld gaf. Tot slot heb je veelal steun gemist en ben je misschien emotioneel of lichamelijk mishandeld of misbruikt.
Hierdoor voel je je in het heden van binnen erg minderwaardig. Een gedachte die jou bekend in de oren klinkt is: ''als mensen mij echt zouden kennen, dan zouden ze nooit van mij kunnen houden.'' Je geeft van alles wat er misgaat jezelf de schuld en je vindt jezelf niet de moeite waard om van te houden. Je vindt het moeilijk te geloven dat er mensen zijn die jou waarderen en je verwacht dat je vroeg of laat afgewezen zult worden. 

Schematherapie in jouw behandeling bij psychologiepraktijk Tjimke de Vries

Geintegreerde cognitieve gedragstherapie en EMDR zijn voor mij de meest belangrijke vertrekpunten in mijn psychologische behandeling. Daarnaast zal ik, wanneer dat voor jou een zinvolle insteek is, diagnostiek en interventies vanuit de schematherapie toepassen. Om een duidelijk inzicht te krijgen in je valkuilen, die zijn ontstaan in jouw pijnlijke verleden. Daarna gaan we samen hardnekkige patronen doorbreken. We gaan de oude overlevingsmechanismen vanuit je jeugd die niet meer helpend zijn, ombuigen of loslaten.

Let op: Ik ben op dit moment nog niet opgenomen in het schematherapeuten register omdat ik de schematherapie opleiding nog moet volgen. Dit betekent dat ik je altijd zal doorverwijzen naar een gespecialiseerde schematherapeut op het moment dat er sprake is van ernstige persoonlijkheidsproblematiek of wanneer je een 'zuivere' schematherapie behandeling wilt doorlopen of nodig hebt.